«Ամենայն չարիք մտանեն ի միտս մարդոյ յանուսումնութենէ» (Եղիշէ)

Բանակը հասարակության հայելին է

Հայոց բանակի, նրանում եղած խոտելի երևույթների և համընդհանուր պատասխանատվության մասին

Հայ զինվորները դիրքերում
Հայ զինվորները դիրքերում

Թերևս ոչ ավելորդ անգամ հարկ է նշել, որ Հայաստանի երրորդ հանրապետության ամենակայացած, ամենավստահելի ու ամենափառապանծ ինստիտուտը Հայոց բանակն է` իր մեջ եղած, եղող ու ցավոք` լինելիք խոտելի երևույթներով հանդերձ: Աշխարհի բոլոր բանակներում էլ, այս կամ այն չափով, եղել են ու կան խստորեն մերժելի դրսևորումներ հենց միայն այն պատճառով, որ նախ` բանակները գերազանցապես միասեռ կառույցներ են, և զսպող մեխանիզմները բոլորովին այլ տրամաբանությամբ են գործում, երկրորդ` այն ուղղաձիգ կառավարվող օրգանիզմ է` վերադասության սկզբունքով, երրորդ` այն լրջագույն տեղեկատվություն ստեղծող, կրող և պահպանող ինստիտուտ է, որի, այսպես կոչված` «հասարակայնացումը» կամ «թափանցիկությունը», մեղմ ասած, խրախուսելի չէ:

Այսուհանդերձ, բնավ չի նշանակում, որ այս հանգամանքից պիտի օգտվեն համակարգի վերադաս-պատասխանատուները և հանցավոր անգործությամբ «խրախուսեն» ամենաթողությունը: Ուրեմն, հարկ է` ծայրահեղությունների մեջ չընկնել: Հայտնի է, որ, ֆորմալ իմաստով, բանակում միջանձնային հարաբերությունները կառուցվում են ներքին կանոնակարգով (ուստավ):

Սակայն դրա հարյուր տոկոս կիրառումն անհնար է մի բանակում, ուր ամեն երրորդ զինծառայողից երկուսը կա՛մ ծանոթներ են քաղաքացիական կյանքից, կա՛մ ունեն ընդհանուր ծանոթներ: Սրանով պայմանավորված՝ միմյանց նկատմամբ ստեղծվում է նախատրամադրվածություն` լավ կամ վատ առումով` ելնելով քաղաքացիական կյանքում ունեցած և այնտեղից բերած գաղափարաբանությունից, համակեցության յուրովսան պատկերացումից և, առհասարակ, աշխարհայացքից, որի դեմ անզոր է ներքին կանոնակարգը:

Ուրեմն, բանակային բարքերը ուղիղ համեմատական են քաղաքացիական կյանքում տիրող հասարակական բարքերին: Իհարկե, բանակում ռիսկը բազմապատիկ է, որովհետև զինվորը կրում է մարտական զենք, որոշումներ է կայացնում պահի ազդեցության տակ և միանձյա` հիմնականում աֆեկտի տակ: Ահա՝ որտե՛ղ է թաղված շան գլուխը:

Որքան էլ տարօրինակ թվա, բայց յուրաքանչյուր սպանության, բռնության, հալածանքի ու կտտանքի համար առնվազն բարոյական պատասխանատվություն են կրում քրեորեն պատժելի արարք գործած զինվորի կամ սպայի ծնողներն ու ուսուցիչները: Հետո հավաքական պատասխանատվություն է կրում ինքը` հասարակությունը: Վերջապես, այո՛, բանակը հասարակության հայելին է: Իսկ քրեական պատասխանատվություն պետք է կրեն ոչ միայն կոնկրետ հանցանք գործածները, այլև` վերադասության կարգով առնվազն երեք անմիջական ղեկավարները` ջոկի, դասակի և վաշտի հրամանատարները, որոնք ամենատարբեր պատճառներով ցուցաբերել են հանցավոր անգործություն, ինչն էլ հանգեցրել է ծանր կամ առանձնապես ծանր հետևանքի:

Իսկապես, մեծ, անչափելի խորը ողբերգություն է, երբ խաղաղ պայմաններում զինվոր է սպանվում՝ այն էլ կենցաղային բնույթի վեճի և այն քրեական ենթամշակույթին հատուկ կերպով լուծելու հետևանքով: Հաստատապես հասարակությունն ինքը պետք է անցնի ինքնամաքրման, ինքնահայեցման ճանապարհով` իր միջից դուրս մղելով «լավ տղու» քրեածին ընկալումներն ու նսեմ արժեհամակարգը:

Երբ ասում ենք հասարակություն, բոլորովին մի լղոզ ու անդեմ զանգված չենք պատկերացնում, այլ նկատի ենք ունենում Պետություն-Դպրոց-Բուհ-ԶԼՄ և շահագրգիռ այլ կառույցներ ու ինստիտուտներ, որոնք կերտում են հասարակություն` անհատից սկսած: Անգամ անհատի մակարդակով` ինձնից սկսած, պատասխանատվություն ենք կրում մեր ԱԶԳԱՅԻՆ բանակի բարոյահոգեբանական որակի և բովանդակության համար: Եվ հենց ինձնից էլ սկսած` ամեն օր թերանում ենք մեր օրավուր պատասխանատվության հարցում, և հանկարծ սթափվում, հիշում այն ժամանակ, երբ զինվորի սպանվելու հերթական գույժն ենք առնում:

Այո՛, բանակը հիերարխիկ կառույց է, և բարձ հրամանատարությունը պետք է չափազանց, ծայրահեղ խիստ վերաբերմունք ունենա ցանկացած զանցանքի նկատմամբ, որը չդառնա ճակատագրեր խեղող հանցանք: Հայոց Ազգային բանակը մեր ազգային անվտանգության թիվ մեկ երաշխավորն է, և նրա բարոյալքումը ուղիղ նշանակում է պետականության կորուստ: Այնուամենայնիվ, ստոր և պառակտիչ են բոլոր նրանք, որոնք լոկալ դեպքերով պայմանավորված` ընդհանրացումներ են անում և ստորացնում մեր փառահեղ բանակի արժեքն ու նշանակությունը:

Գոռ Հարությունյան
Բանաստեղծ, մանկավարժ

Հ.Գ. Օլիգարխիայի մուտքը պետք է իսպառ բացառվի բանակում: Այն նաև սոցիալական կառույց է, ուր պետք չէ լինեն արտոնյալներ, իմա՛` «ասողներ» և «անողներ»՝ բացառությամբ, ծառայության բնույթից ելնելով, վերադասի հրամանների և դրանք կատարողների: «Էլիտար» զինվորը պատիժ է ու խարան բանակի պայծառ ճակատին:

Հավիտյան կեցցե՛ մեր Հայոց ԱԶԳԱՅԻՆ բանակը:
Փառքը ԶԻՆՎՈՐԻՆՆ է, պատիվը` ՈՒՍՈՒՑՉԻՆԸ:


Խմբ. Նյութը նախապես հրապարակվել է որպես հեղինակի ֆեյսբուքյան գրառում՝ «ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ N 21» խորագրով:

ԹՈՂՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ

Խնդրում ենք այստեղ մուտքագրել Ձեր մեկնաբանութիւնը։
Խնդրում ենք այստեղ մուտքագրել Ձեր անունը։

Նոր հոդվածներ

Բանակը հասարակության հայելին է

Հայոց բանակի, նրանում եղած խոտելի երևույթների և համընդհանուր պատասխանատվության մասին

Մեր ազգային դժբախտությունը

«Գիտունին գերի եղի՛ր, անգետին սիրելի մի՛ եղիր»…Ժողովրդական առած 2019 թ. դեկտեմբերի 20-ին ՀՀ...

Եկեղեցու ղողանջները

Զանգի գյուտն արվել է դեռևս 4-րդ դարում Իտալիայի Նոլա քաղաքում: Բուն Հայաստանում առաջին անգամ Սբ. Հովհան Մանդակունի...

Աղօթքի մասին

«Աստուած հեռու է ամբարիշտներից, բայց նա լսում է արդարների աղօթքը»…Առակ. ԺԵ. 29 Աղօթքը...

Կոմիտաս` Էջմիածնի հալածված միաբանը

...Մայր Աթոռ Էջմիածնի միաբանությունում Կոմիտասի շուրջ խեղդիչ մթնոլորտն ավելի ծանրացավ, երբ վախճանվեց Խրիմյան Հայրիկը։

Շատ ընթերցուած

Մեր ազգային դժբախտությունը

«Գիտունին գերի եղի՛ր, անգետին սիրելի մի՛ եղիր»…Ժողովրդական առած

Քրիստոսի միաւորութեան մասին

«Եւ Բանն մարմին եղեւ եւ բնակեաց ի մեզ»…Յովհ. Ա 14

Բանակը հասարակության հայելին է

Հայոց բանակի, նրանում եղած խոտելի երևույթների և համընդհանուր պատասխանատվության մասին

Յարակից նիւթեր